Wat kan jij leren van falende systemen?

"Ons zorgsysteem faalt." Je hoort het regelmatig, zeker in deze coronatijd. Ziekenhuispersoneel en zorgverleners staan bijna altijd onder druk, ook zonder corona. Ze moeten steeds meer doen met minder middelen en mensen. 

Als je wat opzoekt op het internet, lees je veel artikels en opiniebijdragen over falende systemen, zoals er zijn: het onderwijs, de jeugdzorg, de democratie, de politiek, het rechtssysteem, het kiessysteem, het sociaaleconomisch systeem, het geldsysteem, het e-Health-systeem, het tolsysteem, het overheidsbeleid, het samenlevingsmodel, België, het top-down systeem, het politiesysteem,... en noem maar op. 

Wanneer een systeem niet goed werkt, heeft men de neiging om:

• te herstructureren, te rationaliseren en te besparen
• nieuwe extra regels en stappenplannen in te voeren
• een nieuwe manier van werken in te voeren zoals lean en zelfsturend werken
• te denken dat nieuwe systemen beter zullen werken of meer zullen renderen
• in de slachtofferrol te vallen en eisen te stellen

Tegenwoordig gaat het zo ver dat rede en menselijkheid soms ver zoek is in de hervormde systemen. Zo zijn er in het onderwijs bijvoorbeeld continu hervormingen aan de orde. Denk maar aan VSO, eenheidsstructuur en de modernisering secundair onderwijs die vanaf 2019 stapsgewijs wordt ingevoerd. En dan is er nog het M-decreet dat snel nadat het werd ingevoerd, weer teruggedraaid werd.

Worden we daar beter van? Niet noodzakelijk. Kijk maar naar de sterke uitval van personeel, naar het aantal mensen die op zijn en niet meer kunnen, naar het aantal mensen in burn-out.

Er zijn allerlei redenen te vinden waarom systemen falen:

• het project is te vaag en/of te complex
• geen duidelijke communicatie
• de visie wordt van bovenuit opgelegd en wordt niet gedeeld door de betrokkenen
• teveel bureaucratie en administratie
• teveel regeltjes
• ...

Zeker bij extreme omstandigheden zoals een pandemie, worden de pijnen van grote systemen bloot gelegd. 

Basisvereisten voor een goed werkend systeem is dat de mensen die er deel van uitmaken, de visie en missie delen. En dat ze zich verbonden voelen met elkaar zodat ze eigenaarschap opnemen om het systeem goed te laten functioneren.

Een systeem is immers maar een constructie. Het is doods. Het zijn de mensen die in die constructie werken en leven, die het systeem levend maken. Ben je niet geborgen in het systeem, dan voel je je een vreemde in het systeem. De voorbeelden zijn legio: ik voel me niet thuis in mijn bedrijf, ik kan niet aarden in het onderwijs, ik heb geen connectie met mijn team,...

Wat kan je nog doen naast het bekritiseren en herstructureren van falende systemen?

Je kan je een andere vraag stellen! Namelijk: "Wat heb ik te leren van falende systemen?"

Neem nu als voorbeeld burn-out.

• Welke patronen worden er in je bedrijf, organisatie of onderwijsinstelling gedaan?
• Hoe betrokken voel je je bij je bedrijf, organisatie of onderwijsinstelling ?
• Wat is jouw valkuil? Welk patroon herhaal je telkens opnieuw ook al weet je dat het jou schade berokkent? 
• Wat heb jij te leren? Wat is jouw ontwikkelingsuitdaging?
• • Voel je je moe en uitgeperst? Voel je je niet gewaardeerd? Welke les leer je hieruit?
• Burn-out is geen individueel thema, het laat zich voelen in alle lagen van de maatschappij. Het is een maatschappelijk patroon.
• • Vanuit wat jij geleerd hebt, wat is de les voor je team? Voor de organisatie? Voor de maatschappij?
• Ben je bereid je les te integreren in het grotere geheel, in je werk en leven?
• • Je hebt twee mogelijkheden: ofwel doe je niets en blijft alles bij het oude. Ofwel neem je eigenaarschap op in het systeem zodat er wenselijke veranderingen komen.

Proficiat! Je voelt je zo verbonden met je bedrijf, organisatie of onderwijsinstelling dat je je eigenaarschap activeert. Je gaat enerzijds aan de slag met hoe jij bezig bent in het systeem. En je weet dat jouw lessen van maatschappelijk belang zijn. Iedereen kan er iets van leren. Zo maak je van je bedrijf, organisatie of onderwijsinstelling een ontwikkelingsgericht systeem. Je weet dat veiligheid en verbondenheid het fundament zijn voor een goed werkend systeem. Duidelijke communicatie wordt topprioriteit. Je bent activist. Je verspreidt een positief virus en je infecteert je collega's.

Lieve Vander Linden van Uit Jezelf

Wil je meer info?

• Contacteer me volledig vrijblijvend via lieve@uitjezelf.be of 0498 84 03 19
• Of klik op onderstaande knop