Hoe mensen overtuigen en motiveren?

Daarbij komt ook dat een ondersteuner meerdere teams begeleidt. Dat maakt het moeilijk om de teams goed op te volgen. Mede door de eigenheid van het onderwijs ervaren de leerkrachten geen teamgevoel.  Iedereen heeft het druk met lesgeven, lesvoorbereidingen en allerhande vergaderingen. En niet iedereen is op dezelfde momenten op school. Een gezamenlijk teamoverleg vastleggen vraagt soms veel gepuzzel.

De ondersteuners stellen vast dat leerkrachten ad hoc komen aankloppen om een probleem in het team op te lossen. Ze verlangen een oplossing van de ondersteuner. Heel wat ondersteuners beseffen dat ze geen ‘neen’ kunnen zeggen en nemen teveel verantwoordelijkheid op zich. Ze willen goed doen en toch botsen ze ook dan op weerstand.

Waarschijnlijk herken je dit verhaal ook in jouw school of op jouw internaat of in jouw organisatie.

Dit gaat dus niet enkel over het volwassenenonderwijs!

De ondersteuners van dit CVO hebben de touwtjes in handen genomen om hier verandering in te brengen.

Wat willen ze kunnen?

• Omgaan met moeilijke situaties en weerstand bij collega’s en leerkrachten
• Uit hun emotioneel moeras blijven
• Grenzen duidelijk aangeven
• De leerkrachten en teams effectiever coachen en eigenaarschap laten opnemen

De volgende modules staan op het programma.

• Effectiever communiceren met NLP
• Individueel coachen in functie van persoonlijk leiderschap
• Teamgericht coachen in functie van gedeeld leiderschap

De eerste module is bijna afgerond en de ondersteuners merken al vooruitgang in de manier waarop ze hun gesprekken voeren. Ze stellen vast dat gesprekken constructiever verlopen en wel iets opleveren. Het lukt hen ook om uit dat emotioneel moeras te blijven. Ze ontdekken hoe mensen echt gemotiveerd worden. De ondersteuners leren hun gesprekken zodanig te voeren dat de leerkracht eigenaar wordt van de situatie en verantwoordelijkheid opneemt in het oplossen ervan. Voor de ondersteuners is dit een oefening in het vinden van de balans tussen: duidelijk aangeven van grenzen (jij doet) en helpen (ik doe). Tot nu toe sloeg de balans teveel over naar ‘ik doe het wel’.

De leerkrachten van het CVO moeten, zoals elke leerkracht, leerplannen volgen. Een leerplan wordt opgesteld door de onderwijsnetten. Ze bevatten de eindtermen en ontwikkelingsdoelen die opgesteld zijn door de overheid.

De ondersteuners botsen regelmatig op weerstand van sommige leerkrachten in verband met het al dan niet volgen van het leerplan. Ondersteuners zien de leerplannen als een tool, sommige leerkrachten als een ‘moetje’. Wanneer een ondersteuner een leerkracht attent maakt op het feit dat het leerplan gevolgd moet worden, ontstaat er discussie. De ondersteuner wil de leerkracht overtuigen maar dat veroorzaakt nog meer weerstand. 

Samengevat

• Op niveau van gedrag zien we dat sommige leerkrachten de leerplannen niet opvolgen
• De ondersteuners willen een gedragsverandering bewerkstelligen door hen te overtuigen
• Dat veroorzaakt nog meer weerstand
• Het gedrag verandert niet. Het probleem blijft dus bestaan

Dit voorbeeld maakt duidelijk dat een gedragsverandering bewerkstelligen door te overtuigen niet (altijd) werkt. 

By the way, dit patroon (gedrag willen veranderen door te overtuigen) wordt heel veel toegepast. Geld wordt dikwijls gebruikt als drukkingsmiddel om mensen te laten doen wat van hen gevraagd wordt. Zo krijg je in vele bedrijven een bonus wanneer je een opgegeven target haalt. En die targets worden stelselmatig verhoogd. Werkt dit motiverend? Tot op zeker niveau wel. Maar als we naar de massale uitval kijken, lijkt druk toch niet zo een ideale motivator.

Om het proces van gedragsverandering in te zetten, ga je best wat verdiepen. Gedrag is wat we zien. Wat daar achter zit, en dus onzichtbaar is, zijn onze overtuigingen en waarden. Je doet iets omdat je een sturende overtuiging hebt die je gedrag aanstuurt. Je hebt belemmerende overtuigingen die je functioneren belemmeren. En je hebt helpende overtuigingen die je functioneren versterken. Zo zal de overtuiging ‘Hij wil me onderuit halen’ je belemmeren in het voeren van een constructief gesprek.

We zijn dan ook naar de achterliggende overtuigingen gaan kijken die het gedrag aansturen.

Je merkt dat de standpunten over de leerplannen lijnrecht tegenover elkaar staan! Voor ondersteuners is het een tool, voor sommige leerkrachten een vervelend moeten. 

Tijdens ons co-creatief gesprek werden de ondersteuners zich ook van het volgende bewust.

• Leerkrachten hebben helemaal geen inspraak bij het opstellen van leerplannen. Om het met een metafoor te zeggen: het zijn de mensen in de toren die zeggen wat en hoe de mensen op de werkvloer moeten doen. 
• Er is geen enkele persoonlijke inbreng mogelijk tijdens de lessen. 
• Leerkrachten krijgen een abstract leerplan. Zij moeten het vertalen naar de praktijk.

Bovenstaande punten werken demotiverend. 

Een andere tegenstelling is dat ondersteuners het hele onderwijsgebeuren zien als een gezamenlijk iets: ‘Het is iets dat we met z'n allen samen doen’. Voor leerkrachten is dat anders. Zij voelen zich dikwijls alleen met hun lesvoorbereidingen en als lesgever. 

Het is je nu wel duidelijk dat overtuigen niet zal werken! 

"Overtuigen werkt niet"

Ik geef eerst nog een tweede voorbeeld vooraleer ik de vraag van 1 miljoen beantwoord.

De IT-ondersteuners hebben in overleg met het CVO beslist om alle cursisten de nodige digitale vaardigheden aan te leren. Echter, IT merkt dat sommige leerkrachten tegen zijn. Ze krijgen veel commentaar en stuiten op onbegrip bij die leerkrachten. IT vraagt zich af hoe ze hun visie (linkse kolom in onderstaande tabel) kunnen overbrengen naar het personeel.

Onderstaande tabel geeft de achterliggende overtuigingen weer.

Ook hier stellen we vast dat de visies lijnrecht tegenover elkaar staan. En dat overtuigen niet werkt.

Tijdens ons co-creatief gesprek werd het de ondersteuners duidelijk dat mensen iets niet willen doen omdat ze er bang voor zijn. 

"Mensen doen iets niet omdat ze bang zijn"

We hebben dan onderzocht welke noden de leerkrachten hebben. Welke behoeften schuilen er onder dat zichtbare gedrag? 

De antwoorden vind je op het niveau van de waarden. Leerkrachten hebben nood aan veiligheid, waardering en verbinding. Die verbinding genereer je door in gesprek te gaan met elkaar.

Het was mooi om te zien hoe de ondersteuners het een vanzelfsprekendheid vonden om die taak op hen te nemen: leerkrachten samenbrengen om die verbinding in alle veiligheid te realiseren. 

Er kwamen onmiddellijk concrete voorstellen.

• Vanuit waardering omgaan met onze leerkrachten. Concreet wil dit zeggen dat we onze waardering meer gaan uiten.
• Extra ondersteuning bieden i.v.m. het concretiseren van het leerplan. 
• Van gedachten wisselen, erover communiceren. Peilen naar wat er bij hen speelt (= achterliggende overtuigingen en behoeften bevragen) en daarover in gesprek gaan.
• Het ‘samen-gevoel’ activeren door onze teams samen te brengen om te delen en constructief aan de slag te gaan met de leerplannen. 

De volgende twee weken oefenen de ondersteuners in het stellen van goede vragen. Eerst op het niveau van gedrag, dan op het niveau van overtuigingen en waarden. Om zo elkaar te vinden en concrete afspraken te maken. 

Wil jij je mensen echt motiveren? Hun intrinsieke motivatie aanwakkeren?

Ga dan in gesprek. Creëer een veilige sfeer en stel goede vragen. Dit is menselijk leiderschap in de praktijk.

Hoe je dergelijke gesprekken voert, leer en oefen je tijdens de training Effectiever communiceren met NLP

Lieve